18 września 1939, poniedziałek

Jeziory Wielkie. Stanisław Ignacy Witkiewicz popełnia samobójstwo.

Tego dnia rano Witkiewicz mówi do Czesławy Oknińskiej: „«To dziś» – nic więcej, tylko te dwa słowa”1.
Oknińska-Korzeniowa, która wówczas razem z Witkacym podjęła nieudaną próbę samobójczą, relacjonowała, że tego dnia pisarz wspominał jeszcze swój list do Schulza: „nie wiem, co zaważyło na Twojej decyzji powrotu – czy moje rozpaczliwe listy do przyjaciół – Corneliusa, Malinowskiego, Schulza, Konińskiego i innych, czy telefon mojej żony do Ciebie”2. Według Jadwigi Witkiewiczowej Schulz i Witkacy pozostali przyjaciółmi do samego końca3. (ts)

  • 1
    26 sierpnia Witkiewicz przyjeżdża do Warszawy, aby zgłosić się do komisji poborowej, ale dostaje odmowę – ze względu na stan zdrowia i wiek. „Od 1 września całymi godzinami przesiaduje nad wielką mapą, studiując przebieg działań wojennych”. 5 września rano wyjeżdża razem z Czesławą Oknińską-Korzeniowską z Warszawy. Następnego dnia w Brześciu ponownie próbuje zaciągnąć się do wojska, ale ponownie dostaje odmowę. Około 13 września razem z Oknińską dociera do Jezior, gdzie znajduje się dwór Ziemlańskich. W ciągu kilkudniowego pobytu Walenty Ziemlański, przyjaciel Witkacego, organizuje wycieczkę nad jezioro, Oknińska i Witkiewicz dużo spacerują po okolicy. 17 września Witkacy dowiaduje się z radia, że wojska Związku Radzieckiego przekroczyły polskągranicę. Nazajutrz zaniepokojeni mieszkańcy Jezior odnajdują jego ciało w lesie u podnóża dębu. 19 września po południu odbywa się pogrzeb. Zob. Kronika życia i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza, opracowali Janusz Degler, Anna Micińska, Stefan Okołowicz, Tomasz Pawlak, Warszawa 2017, s. 545–552.
  • 2
    Czesława Oknińska, Ostatnie 13 dni życia Stanisława Ignacego Witkiewicza, [w:] Kronika życia i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza..., s. 877–878.
  • 3
    Jadwiga Witkiewiczowa, Wspomnienia o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu, [w:] Stanisław Ignacy Witkiewicz, Listy do żony (1936–1939), appendix Jadwiga Witkiewiczowa, przygotowała do druku Anna Micińska, opracował i przypisami opatrzył Janusz Degler, Warszawa 2012, s. 599.